Mendeleyev cədvəli sanki bu bitkidə toplanıb…
Gicitkən hələ qədim zamanlardan müalicəvi xüsusiyyətlərinə görə xalq təbabətində dərman bitkisi kimi istifadə olunur. Tərkibi sanki başdan-başa Mendeleyev cədvəlini xatırladan bu bitki demək olar ki, insan orqanizmi üçün vacib olan bir çox elementlərlə zəngindir. Bəs gicitkəndən hansı xəstəliklər zamanı istifadə etmək olar?
Antimikrobiyal və antioksidant təsirə malik olan gicitkən yapon xalq təbabətində arı və ilan sancması zamanı zəhər əleyhinə vasitə kimi istifadə olunur. Həmçinin ağrıkəsici xüsusiyyəti ilə də seçilən gicitkən ağrını aradan qaldırmağa kömək edir. Hətta aparılan araşdırmalar zamanı sübut olunub ki, gicitkən güclü iltihab əleyhinə təsirinə görə revmatizmə qarşı da effektiv vasitədir. Xərçəng xəstəliyinin də qarşısını alan bu bitki damarlarda oksigenin miqdarını artırır, toxumaların qidalanmasını yaxşılaşdırır, həzm sisteminə müsbət təsir edərək qəbizliyi aradan götürür və böyrəkləri təmizləyir. Bundan əlavə, dərini təravətləndirir, immuniteti gücləndirir. Gicitkən həm də yaxşı bir kalsium qaynağıdır. Tərkibi K vitamini ilə zəngin olduğundan sümük iliyində problemi olanlar üçün olduqca faydalıdır. Qanyaradıcı xüsusiyyətilə isə qanda hemoqlabinin səviyyəsini artırır. Aparılan araşdırmalara əsasən, gicitkən insulin səviyyəsini tənzimləyir, diabetlə bağlı simptomları azaltmağa kömək edir. Təzyiq və xolesterol problemi olan şəxslərə isə gündə bir fincan gicitkən çayı tövsiyə olunur.
Onu əbəs yerə səssiz "qatil" adlandırmırlar...
Xolesterolun təhlükələri haqqında tez-tez eşidirik və onu daha çox yağlı qidalarla əlaqələndiririk. Lakin əslində qanda xolesterin səviyyəsinin çox olması yalnız yediyimiz qidalarla əlaqəli deyil. Belə ki, mütəxəssislər bəzən bu problemin irsi səbəbdən də qaynaqlandığını söyləyirlər. Ona görə də sağlam qidalanan insanlar belə bu problemlə qarşılaşa bilərlər. Çünki insan onun varlığını heç hiss etmir. Elə bu səbəbdən də xolesterolu səssiz qatil adlandırırlar. Alimlər qanda xolesterinin səviyyəsini izləməyə çağırırlar, çünki zahiri olaraq ürək-damar xəstəliklərinə səbəb olana qədər normadan artıq əlamətlərini izləmək mümkün deyil.
Xüsusilə 30 yaşdan yuxarı insanların qanda xolesterol səviyyəsinin yoxlatdırılmasının vacib olduğu bildirilir. Alimlərin sözlərinə görə, əgər xolesterolun yüksək olması genetikdirsə bu, erkən infarkt və insult ehtimalını gücləndirir.
Bu genetik qüsur qandan xolesterolun düzgün təmizlənməsinə mane olur. Belə insanların uşaqlıqdan başlayaraq, damarlarında xolesterin toplanmağa başlayır ki, bu da ürəyin qan tədarükünü pozur, infarkt və insult riskini artırır. Bu qüsuru olan kişilərin təxminən yarısı 55 yaşından əvvəl, qadınların isə üçdəbiri 60 yaşına qədər infarkt keçirir.
Əgər bu qüsur gənc yaşlarda aşkarlanarsa, ölümcül ürək-damar ağırlaşmaları riskini əhəmiyyətli dərəcədə azalda bilər. Bu isə xüsusi pəhrizlər və dərmanların qəbulu ilə əldə edilə bilər. Bundan əlavə, belə insanlar mütəmadi olaraq həkim müayinəsindən keçməli və qan nümunələri verməlidir.
Bu içkilərdən uzaq durun
Amerikalı alimlər mütəmadi olaraq istehlak edilən bəzi içkilərin tərkibində standartlardan artıq zəhərli metallar aşkarlayıblar. Bu səbəbdən də insanların belə içkilərdən uzaq durmasını tövsiyə edirlər.
ABŞ-ın Tulane Universitetində aparılan araşdırmada mütəxəssislər meyvə şirələri, bitki mənşəli südlər, qazlı və digər 60 içkinin tərkibini araşdıraraq 25 zəhərli metal müəyyən ediblər. Araşdırma nəticəsində məlum olub ki, qarışıq şirələr, badam və yulaf kimi bitki mənşəli südlər digər içkilərdən daha çox zəhərli metal ehtiva edir.
Bəzi içkilərdə nikel, manqan, bor, kadmium, stronsium, arsen və selenium da daxil olmaqla 25 elementdən 7-nin insan istehlakı üçün nəzərdə tutulan normalarını aşdığı qeyd edilib. Bu içkiləri istehlak edən insanların 93 faizindən çoxunda qurğuşun aşkar edilib.
Tədqiqat müəllifi Tewodros Godebo bildirib ki, bu mövzuda insanların daha çox məlumatlandırılmasına ehtiyac var. Arsen, qurğuşun və kadmium bilinən kanserogenlərdir. Xüsusilə uşaqlarda erkən beyin inkişafı dövründə visseral və koqnitiv zədələrə səbəb olduğu sübut edilib. Bu səbəbdən də körpələrə və kiçik yaşlı uşaqlara qarışıq şirələr və ya bitki mənşəli südlərin verilməməsi tövsiyə edilir.
Tədqiqatın nəticələri "Journal of Food Com" jurnalında dərc olunub.
Yemək yeyərkən qidanı udmaqda çətinlik çəkirsiniz?
Bəzi insanlar yemək yeyərkən qidanın yemək borusunda ilişib qalmasından şikayətlənirlər. Hətta yeməkdən sonra öskürməyə belə başlayırlar. Əgər siz də bu problemlərdən əziyyət çəkirsinizsə səbəbi axalaziya xəstəliyi ola bilər...
Qida borusunun alt ucunda olan qapaq sisteminin rahatlaya bilməməsi nəticəsində qidanın mədəyə doğru hərəkətində çətinlik yaranması axalaziya xəstəliyinə səbəb olur. Axalaziyanın inkişafının dəqiq səbəbi bilinməsə də, xəstəliyin ortaya çıxmasında bir çox amillərin təsirli olduğu güman edilir. Xəstəliyə müxtəlif virus infeksiyaları, otoimmun pozğunluqlar, eləcə də müxtəlif bakterial infeksiyalar və genetik meyilin səbəb ola biləcəyi təxmin edilir.
Axalaziyanın ilk mərhələsində simptomlar adətən çox şiddətli olmur. Xəstəliyin ən çox görülən simptomu udma çətinliyidir. Xəstələr bərk və hətta maye qidaları udmaqda çətinlik çəkərkən, istehlak etdikləri qidanın yemək borusunda və ya döş qəfəsinin ortasında, bəzən günlərlə qalmasından şikayətlənirlər. Axalaziya udma çətinliyindən əlavə boğazda qıcıqlanma, yeməkdən sonra tez-tez öskürək, yanma və sinənin ortasında təzyiq kimi bir çox problemə səbəb ola bilər.
Bu xəstəliyin qida borusunda yığılan yemək qalıqları və ya mayenin tənəffüs yollarına qaçması nəticəsində sətəlcəm və hətta boğulma kimi həyati təhlükə riski çoxdur. Xəstəlik irəlilədikcə qidanın yemək borusundan mədəyə keçməsi demək olar ki, qeyri-mümkün olur və qidalarla yanaşı, mayeləri də udmaqda çətinlik yaranır. Xəstələr qeyri-kafi qidalanma səbəbiylə arıqlayır və bir çox sağlamlıq problemi yaşaya bilərlər. Xəstəliyin gedişi yavaş irəlilədiyindən diaqnozun qoyulması uzun illər çəkə bilər. Bu problemlə bağlı şikayətlərin aradan qaldırılmasında dərman müalicəsi və botoks üsulu təsirli olur. Ən dəqiq müalicəsi isə endoskopiya üsulu ilə təmin edilə bilər.
Hazırladı:
Elenora HƏSƏNOVA,
"Respublika".
