Məlum olduğu kimi, oktyabrın 6-da Çex Respublikasının paytaxtı Praqada "Avropa siyasi birliyi" Zirvə Toplantısının açılış plenar iclası keçirilmişdir. Avropa ölkələri arasında ümumi maraq doğuran məsələlərin həlli üçün siyasi dialoqu və əməkdaşlığı inkişaf etdirmək, Avropa qitəsinin təhlükəsizliyini, sabitliyini və rifahını gücləndirmək məqsədilə yaradılan siyasi əlaqələndirmə platforması olan "Avropa siyasi birliyi" Zirvə Toplantısında 44 ölkənin dövlət və hökumət başçıları iştirak etmişlər.
"Avropa siyasi birliyi" Zirvə Toplantısında iştirak etmək üçün Praqada səfərdə olan Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Zirvə Toplantısı çərçivəsində keçirilən "Avropa qitəsində sülh və təhlükəsizlik" mövzusunda dəyirmi masada iştirak etmişdir. Ölkə başçımız Ermənistanın 30 il ərzində Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü pozaraq 20 faizdən artıq torpaqlarını işğal etməsinə, şəhər və kəndlərini dağıtmasına, vətəndaşlarını doğma yurdlarından didərgin salmasına baxmayaraq, düşmən ölkəyə 5 baza prinsipi əsasında sülh təklif etdiyini diqqətə çatdırmış və sülh müqaviləsinin tez bir zamanda imzalanmasının vacibliyini qeyd etmişdir. Azərbaycanın dövlət başçısı Ermənistan ilə Azərbaycan arasında sülhün yaranmasında Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Şarl Mişelin təşəbbüskarlığını xüsusi olaraq vurğulamış, həmçinin iki ölkə arasında münasibətlərin normallaşması nəticəsində Türkiyə ilə Ermənistan münasibətlərinin də normallaşacağını və bunun fonunda bütün regionda sülhün, təhlükəsizliyin təmin olunacağını bildirmişdir. Azərbaycan Prezidenti regionda enerji, kommunikasiya və qarşılıqlı maraq doğuran digər məsələlərin müzakirə edilməsi, eyni zamanda sülhün, sabitliyin təmin olunması baxımından Azərbaycan-Gürcüstan-Ermənistandan ibarət üçlü formatda vahid müzakirə platformasının yaradılmasının da vacibliyini vurğulamışdır. Dövlət başçımız çıxışı zamanı beynəlxalq hüququn norma və prinsipləri əsasında ölkələrin ərazi bütövlüyünə hörmətlə yanaşmanı xüsusi olaraq diqqətə çatdırmışdır.
"Avropa siyasi birliyi" Zirvə Toplantısı çərçivəsində Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Fransa Respublikasının Prezidenti Emmanuel Makron, Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Şarl Mişel və Ermənistan Respublikasının baş naziri Nikol Paşinyan ilə yenidən görüşmüşdür. Avropa İttifaqının Prezidenti Şarl Mişel və Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun təşkilatçılığı ilə baş tutan dördtərəfli görüşdə Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan havadarı olan Fransa Prezidenti Emmanuel Makrona güvənərək bu yaxınlarda sərhəddə baş vermiş insidentlərə görə Azərbaycana təzyiq göstəriləcəyini güman edirdi. Lakin hər zaman olduğu kimi, Praqa görüşündə də Azərbaycan Prezidentinin qətiyyəti, prinsipiallığı nəticəsində bu, baş vermədi və iki hissədən ibarət olan görüşdə ölkəmizə qarşı hər hansı bir formada təzyiq cəhdi olmadı. Dördtərəfli görüş zamanı Aİ və Fransa Azərbaycan ərazilərini də əhatə edəcək birgə sərhəd monitorinq missiyası yaratmaq və bundan istifadə edərək regiona daxil olmaq niyyətləri olsa da, Azərbaycan hökumətinin qəti etirazı nəticəsində bu missiyanın yalnız Ermənistan ərazisində olacağı müəyyən edildi. Azərbaycan isə öz maraqlarına uyğun olaraq missiya ilə əməkdaşlıq edərək sərhədlərin delimitasiyasına töhfə verəcəkdir. Ermənistanın bu sərhəd missiyasına razılıq verməsi isə bir daha onun suveren dövlət olmadığını nümayiş etdirdi. Beləliklə, iki hissədən ibarət olaraq keçirilən görüşdə Azərbaycan dövlətinin maraqları Prezident İlham Əliyev tərəfindən layiqincə qorundu.
Görüşün sonunda qəbul edilmiş bəyanatda Azərbaycan və Ermənistan tərəfindən ölkələrin ərazi bütövlüyü və suverenliyi tanındı və bu mövzuda BMT nizamnaməsi əsas sənəd olaraq götürüldü. Beləliklə, Qarabağın Azərbaycanın tərkib hissəsi olduğu bir daha öz təsdiqini tapmış oldu. Eyni zamanda, Ermənistan suverenliyini tanımaqla Azərbaycanın Qarabağ üzərində hakimiyyətini də tanıdı. Bəyanatda Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı məsələnin olmaması isə bunun 2020-ci il 10 noyabr Bəyanatı ilə tənzimləndiyini və reallaşması üçün işlərin davam etdiyini göstərir. Bu isə o deməkdir ki, Azərbaycan bütün imkanlarından istifadə edərək Ermənistanı öz öhdəliklərinin icrasına məcbur edir.
Həmçinin sərhədlərin delimitasiyası üzrə iki ölkənin xarici işlər nazirlərinin ikinci görüşünün tezliklə keçirilməsi və bundan sonra sülh müqaviləsinin mətninin hazırlanmasının vacibliyi qeyd edildi.
Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Şarl Mişelin və Çex Respublikasının baş naziri Petr Fialanın dəvəti ilə "Avropa siyasi birliyi" Zirvə Toplantısında iştirak etmək üçün Praqada səfərdə olan Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev bütün beynəlxalq səviyyəli görüşlərində olduğu kimi, Praqa görüşündə də İkinci Qarabağ müharibəsindən iki il ötməsinə baxmayaraq, erməni terrorunun davam etdiyinə və Ermənistanın Azərbaycana qarşı həyata keçirdiyi bu təxribat əməlləri ilə regionda sülhün, əmin-amanlığın bərqərar olmasına mane olduğuna diqqət çəkmişdir. Prezident İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra ermənilərin Azərbaycanla sərhəd zonalarına indiyədək ən azı 1400 mina basdırmaları nəticəsində 250-dən çox azərbaycanlının həlak olmasını və ya ağır yaralanmasını düşmən ölkənin növbəti cinayəti adlandırmışdır. Dördtərəfli görüşdə ölkə başçımız həmçinin, Azərbaycan ərazisində hələ də qanunsuz erməni silahlı birləşmələrinin olduğunu bildirmiş və buna son qoyulmasını tələb etmişdir.
Oktyabrın 6-da Praqada Azərbaycan televiziya kanallarına müsahibə verən Azərbaycan Prezidenti sülh müqaviləsinin Ermənistanın xoş məramı olarsa ilin sonuna qədər imzalanmasının mümkünlüyünü və dördtərəfli görüşdə Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Şarl Mişelin və Fransa Prezidenti Emmanuel Makronun da sülh müqaviləsi üzrə beş prinsipi qəbul etdiklərini bildirmişdir. Azərbaycan Prezidenti demişdir: "Buna görə də sülh müqaviləsinin beş prinsipi mümkün qədər tez paraflanmalıdır, sülh müqaviləsinin mətni üzərində iş bu prinsiplər əsasında başlamalıdır. Əminəm ki, buna tez nail olmaq mümkündür. Çünki hesab etmirəm ki, bu, hansısa çoxcildlik olmalıdır, bu, beynəlxalq hüquq, beynəlxalq təcrübə çərçivəsində parametrləri müəyyən edən bir neçə maddədən ibarət yetərincə yığcam sənəd olmalıdır. Bununla biz müharibə, düşmənçilik səhifəsini qapadacağıq".
Dövlət başçımız Praqa görüşündə Azərbaycanın avtomobil yolu üçün marşrut müraciətinə Ermənistanın həmişəki kimi cavab verməməsini qarşı tərəfin 2020-ci il noyabrın 10-da götürdüyü öhdəliyi yerinə yetirməməsi kimi qiymətləndirmiş və bu məsələlərin Brüssel görüşünün gündəliyində də, xarici işlər nazirlərinin tarixi hələ müəyyən edilməyən görüşündə də, bu ay Brüsseldə təşkil olunacaq delimitasiya üzrə görüşlərdə də üstünlük təşkil edəcəyinə əminliyini ifadə etmişdir.
Zirvə Toplantısında 44 ölkəni təmsil edən dövlət və hökumət başçıları sülh və təhlükəsizlik, iqtisadi vəziyyət, enerji və iqlim, miqrasiya və hərəkətlilik məsələləri istiqamətində ətraflı fikir mübadiləsi aparmışlar.
Mehparə ƏLİYEVA,
"Respublika".
