İki ölkə arasında diplomatik münasibətlərin qurulmasından 31 il ötür

31 ildir ki, Azərbaycan ilə ABŞ arasında münasibətlər qarşılıqlı hörmət və əməkdaşlıq prinsipləri çərçivəsində inkişaf edir. Azərbaycan dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən, xüsusilə ümummilli lider Heydər Əliyevin 1993-cü ildə xalqın təkidli xahişi ilə ölkə rəhbərliyinə qayıdışından sonra iki ölkə arasında münasibətlər yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub. "Əsrin müqaviləsi"nin imzalanmasından, yəni 1994-cü ildən sonra münasibətlər genişləndirilib, ölkələrimiz arasında iqtisadi əlaqələr daha da dərinləşib.

Azərbaycan-ABŞ münasibətlərinin müxtəlif sahələri, o cümlədən qanunun aliliyi, iqtisadiyyat, enerji və təhlükəsizlik sahələrini əhatə etdiyini və iki ölkə arasında bu sahələrdə tərəfdaşlıq əlaqələrinin qurulduğunu qeyd edə bilərik.

ABŞ və Azərbaycan hər zaman bir-birini güclü müttəfiq və strateji tərəfdaş kimi görür. Bu iki ölkə daha dərin və strateji əməkdaşlığa hazır olduğunu heç vaxt gizlətməyib. Sirr deyil ki, Birləşmiş Ştatların istənilən rəhbərliyi üçün öz fəaliyyətində milli təhlükəsizlik və ölkəsinin strateji maraqları baxımından çıxış etmək həlledici olub. Bu maraqlar isə Cənubi Qafqazda Azərbaycanla bərabərhüquqlu və qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığı diktə edir və bu o deməkdir ki, Birləşmiş Ştatların istənilən prezidenti dövründə ABŞ və Azərbaycan arasında əməkdaşlığın önəmi böyük olacaq.

İki ölkə arasında əməkdaşlığın əsas istiqamətlərindən biri ümumi təhlükəsizlik problemlərinin və regional sülh məsələlərinin birgə həllidir. ABŞ iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi və Xəzər dənizinin enerji potensialının inkişafı üzrə Azərbaycanın təşəbbüslərini və səyləri dəstəkləyir və ölkəmizlə iqtisadi əməkdaşlıq üçün daim yeni imkanlar axtarışındadır.

Azərbaycan ilə Amerika Birləşmiş Ştatları arasında müxtəlif sahələri əhatə edən fəal siyasi dialoq və qarşılıqlı faydalı əməkdaşlıq həmişə olub və indiki dövrdə Azərbaycanla əməkdaşlığın inkişafı ABŞ-ın Xəzər dənizi regionunda və Cənubi Qafqazdakı siyasi prioritetləri sırasındadır.

ABŞ regionda 44 günlük Vətən müharibəsində Azərbaycanın əldə etdiyi tarixi Zəfər nəticəsində yaranmış yeni reallığı aydın görür və bu reallıqlar çərçivəsində Ermənistan və Azərbaycan arasında davamlı sülhün bərqərar olmasına çalışdığını bildirir. Birləşmiş Ştatlar yaxşı bilir ki, güclü və inkişaf edən Azərbaycanla münasibətlər həm Cənubi Qafqaz-Xəzər dənizi regionunda sabitliyin və təhlükəsizliyin, həm də Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində mühüm rol oynayan enerji layihələrinin həyata keçirilməsi və davamlılığı baxımından da önəmlidir. Axı Azərbaycan rəhbərliyi tərəfindən həyata keçirilən Cənub Qaz Dəhlizi layihəsi enerji təhlükəsizliyinə, enerji resurslarının şaxələndirilməsinə və bütün iştirakçı tərəflərə fayda verir.

Bundan əlavə, Azərbaycan ABŞ-ın regional təhlükəsizlik məsələlərində də mühüm və etibarlı tərəfdaşdır. Azərbaycan Əfqanıstandakı əməliyyatlara öz maddi-texniki dəstəyini təmin edir və Azərbaycan ordusu NATO qoşunları ilə birlikdə bu ölkədə davamlı sülh və təhlükəsizliyin təmin edilməsinə töhfə verir.

Bütün bunları nəzərə alaraq ABŞ Azərbaycana sabitlik və təhlükəsizliyə töhfə verən, qlobal arenada mühüm təşəbbüslərlə çıxış edən və yaranan problemlərin həllinə əməli dəstək verən güclü, dinamik inkişaf edən ölkə kimi baxır.

Birləşmiş Ştatlar son 20 il ərzində ikitərəfli gündəliyin mərkəzində olan bütün əsas sahələrdə Azərbaycanla fəal əməkdaşlıq etmək niyyətindən çıxış edib. ABŞ regional təhlükəsizlik məsələlərində həssaslığını hər zaman ifadə edib. Bu ölkə həmişə Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və suverenliyinə sadiqliyini ifadə edib və rəsmi Bakı bu mövqeyi yüksək qiymətləndirib. Üstəlik, son illər ərzində ABŞ tərəfindən ayrı-ayrı diplomatlar vasitəsilə işğal olunmuş ərazilərin azad edilməsi ilə bağlı təkliflər irəli sürülüb. Lakin Azərbaycan bu münaqişəni BMT-nin Təhlükəsizlik Şurasının 4 qətnaməsini rəhbər tutaraq özü həll edib, həmin qətnamalərin icrasını öz üzərinə götürüb. Ona görə də Azərbaycan təbii ki, münaqişə mövzusuna qayıtmaq fikrində deyil və indi onun daha çox diqqətini erməni işğalından azad edilmiş ərazilərin bərpasına yönəltməsini düzgün sayır. Və ABŞ-ın bu istiqamətdə daha aktiv səylər göstərməsi faydalı olardı.

ABŞ-ın Azərbaycanın mühüm iqtisadi tərəfdaşı kimi iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi istiqamətində səyləri dəstəkləmək, eləcə də ölkəmizlə iqtisadi əməkdaşlığı genişləndirmək niyyətində olması çox vacib və təqdirəlayiqdir.

Odur ki, Amerika şirkətləri işğaldan azad edilmiş ərazilərin bərpası prosesində fəal iştirak edə bilər və onların bərpaolunan enerji sahəsində təcrübəsi Azərbaycana faydalı olar.

Şübhəsiz, Amerika şirkətlərinin Azərbaycanda fəaliyyətini genişləndirmək üçün ilk növbədə, ABŞ Konqresi Azərbaycanla bağlı 907-ci düzəlişini ləğv etməlidir. Çünki bu, belə bir güclü, davamlı surətdə inkişaf edən, istər regional, istərsə də qlobal səviyyədə təhlükəsizliyə böyük töhfələr verən dövlətə qarşı ədalətsiz yanaşmadır. Prezident cənab İlham Əliyev bunu dəfələrlə bəyan edərək, həmin düzəlişin iki ölkə arasında tamhüquqlu əməkdaşlığa mane olduğuna diqqət çəkib. Üstəlik, düzəliş keçmiş Qarabağ münaqişəsinin başlanğıcında qəbul edilib və bu gün münaqişə nizamlanıb, düzəliş də öz mənasını itirib.

Xatırladaq ki, 1992-ci ilin oktyabrında ABŞ Konqresi keçmiş sovet respublikalarına dövlət yardımının göstərilməsini tənzimləyən Azadlığa Dəstək Aktı adlı qanun qəbul edib. Bu qanunun 907-ci düzəlişinə əsasən, ABŞ hökumətinin Azərbaycanın rəsmi strukturlarına yardım göstərməsi qadağan edilib. 907 saylı düzəliş 2001-ci ildə Konqres tərəfindən Prezidentə verilən səlahiyyətlərə uyğun olaraq 2002-ci ildən etibarən hər il ABŞ Prezidenti tərəfindən dayandırılır.

Ümid etmək olar ki, Birləşmiş Ştatlar təkcə ikitərəfli münasibətlərə deyil, həm də regionda münaqişədən sonrakı reallığa, Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərdə apardığı bərpa-quruculuq işlərinə mühüm töhfə verəcək, regionumuzda sülhün və əməkdaşlığın inkişafına daha böyük dəstək nümayiş etdirəcək.

Emin QASIMOV,

"Respublika".