Yunanıstan-Bolqarıstan Qaz İnterkonnektoru layihəsi bu reallığı bir daha təsdiqləyir
"Yunanıstan-Bolqarıstan Qaz İnterkonnektoru layihəsi Avropanın enerji təhlükəsizliyinin möhkəmləndirilməsində və qaz təchizatının şaxələndirilməsində mühüm rol oynayacaq". Bu fikirləri Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Bolqarıstana səfəri çərçivəsində Sofiyada Yunanıstan-Bolqarıstan Qaz İnterkonnektorunun açılış mərasimində bildirib.
Azərbaycan bölgənin enerji təhlükəsizliyinin əsas təminatçısı rolunu oynamaqdadır. Cənubi Qafqazda enerji məsələsi getdikcə daha aktual problem kimi qarşıya çıxır. Azərbaycan neftinin və qazının dünyaya çıxarılması məsələsi özlüyündə bir neçə dövlətin bu işdə iştirakını nəzərdə tutur. Dünyanın hətta aparıcı dövlətləri Azərbaycanın enerji ehtiyatlarından müəyyən bəhrə götürməyə çalışırlar. Bunun bir səbəbi vardır. Azərbaycan etibarlı tərəfdaşdır və onun daxili durumu sabitdir. Dünya səviyyəsində böhran yarandığı halda belə, Azərbaycanda vəziyyət sabit olaraq qalır. Bu məsələ artıq ölkəmizin etibarını sübut etmişdir. Xarici ekspertlər Azərbaycanın enerji daşıyıcılarını ixrac etməkdə kəsintisiz davam edəcəyini və ölkəmizin iqtisadi sisteminin dayanıqlı olduğunu vurğulayırlar. Bu dayanıqlılıq Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyi məsələsində rolunu artırır.
Bu gün Azərbaycanın Avropanın enerji təhlükəsizliyi üçün önəmi getdikcə artır. Respublikamız Avropaya alternativ mənbə və marşrut təqdim edir. İndiki məqamda Azərbaycanın şaxələndirilmiş neft-qaz boru kəməri şəbəkəsinin qurulmasına nail olması strateji əhəmiyyət daşıyır. Azərbaycanın təqdim etdiyi marşrutun funksionallığı kifayət qədər yüksəkdir. Hazırda ölkəmiz bu marşrutla istehlakçı ölkələrə -Türkiyə, Gürcüstan, İtaliya, Albaniya, Yunanıstan və Bolqarıstana mavi yanacaq ixrac edir. Son dövrdə respublikamızın bu marşrutla ixrac etdiyi təbii qazın təxminən yarısı Avropa İttifaqının istehlakçıları tərəfindən istifadə olunub.
Ekspertlərin yekdil qənaəti belədir ki, yaxın perspektivdə Cənub Qaz Dəhlizinin Avropada əhatə coğrafiyası daha da genişlənəcək. Məlumdur ki, Cənub Qaz Dəhlizi ətrafında tərəfdaş dövlətlərdən, transmilli şirkətlərdən, beynəlxalq maliyyə qurumlarından ibarət güclü komanda formalaşıb. Burada Böyük Britaniyanın, ABŞ-ın rolunu xüsusi qeyd etmək olar. Layihənin reallaşmasında Gürcüstan, Türkiyə, Bolqarıstan, Yunanıstan, Albaniya və İtaliya da yaxından iştirak ediblər. Həmçinin, bir sıra dövlətlər də perspektivdə Cənub Qaz Dəhlizinə qoşulmaqla bağlı niyyətlərini bildiriblər.
Sofiyada Yunanıstan-Bolqarıstan Qaz İnterkonnektorunun açılış mərasimində çıxışında bu məsələyə diqqət çəkən dövlət başçısı bu vaxta qədər Xəzərin Azərbaycan sektorunda yerləşən "Şahdəniz" qaz yatağının yeganə mənbə olduğunu, lakin ölkəmizin bir neçə digər qaz yatağında hasilata başlanılacağını və təchizat həcmlərinin artırılmasına töhfə verəcəyini bildirmişdir. Avropa Komissiyası ilə Azərbaycan arasında imzalanan enerji sahəsində strateji tərəfdaşlığa dair Anlaşma Memorandumunun əhəmiyyətindən danışan Prezident İlham Əliyev Azərbaycanın Avropa üçün bu yaxın zamanda etibarlı elektrik enerjisi təchizatçısına çevriləcəyinə əminliyini bildirib.
Yunanıstan-Bolqarıstan Qaz İnterkonnektorunun açılış mərasimində çıxış edən Bolqarıstan Prezidenti Rumen Radev Yunanıstan-Bolqarıstan Qaz İnterkonnektorunun artıq Avropanın enerji xəritəsini əhəmiyyətli dərəcədə dəyişdiyini vurğulayaraq deyib: "Nəhayət ki, 10 ildən çox bundan əvvəl Prezident Pirvanovla əldə edilən razılaşmaya sadiq qalan Prezident Əliyevin simasında özünü etibarlı tərəfdaş kimi sübut etmiş Azərbaycandan real qaz axını var. Dünən mən çox mühüm bir təklif aldım, faktiki olaraq 4 ölkənin - Bolqarıstan, Rumıniya, Macarıstan və Slovakiyanın qaz nəqli şirkətləri və təchizatçıları tərəfindən, belə demək mümkündürsə, mənə səlahiyyət verilib. Onlar məndən Avropa Komissiyasının Prezidentinə birgə imzalanmış məktubu təqdim etməyi xahiş edirlər və iyulda Avropa Komissiyasının Prezidenti ilə Prezident İlham Əliyev arasında imzalanmış Memorandumla paralel olaraq, Azərbaycandan nəql olunan qazın həcminin artırılmasını təklif edirlər".
Qeyd edək ki, Yunanıstan-Bolqarıstan Qaz İnterkonnektorunun (IGB) ümumi uzunluğu 182 kilometrdir. Bolqarıstanın və Yunanıstanın qaz nəqli şəbəkələrini birləşdirən layihə 2011-ci ildə Bolqarıstanda qeydiyyatdan keçmiş Bolqarıstan-Yunanıstan "ICGB AD" investisiya şirkəti tərəfindən Bolqarıstanın Enerji Holdinqi və Yunanıstanın "IGI Poseidon" şirkətinin səhmdarları ilə birlikdə reallaşdırılır və hər biri 50 faiz paya malikdir.
İnterkonnektorun ümumi dəyəri 240 milyon avrodan çoxdur. Avropa Komissiyası 2010-cu ildə texniki-iqtisadi əsaslandırmalar üçün 45 milyon avro qrant yardımı və Bolqarıstanın həyata keçirdiyi proqram çərçivəsində 35 milyon avro məbləğində daha bir ödəniş ayırıb. Avropa İnvestisiya Bankı isə 110 milyon avro kredit verib.
Xatırladaq ki, IGB Azərbaycanın "Şahdəniz-2" yatağından hasil edilən təbii qazı Bolqarıstana çatdıracaq. Bu məqsədlə, Bolqarıstanın "Bulgargaz EAD" dövlət şirkəti "Şahdəniz" konsorsiumu ilə müqavilə imzalayıb. Boru xəttinin illik ötürmə gücü 3 milyard kubmetr təşkil edəcək. Perspektivdə bu göstərici ildə 5 milyard kubmetrədək artırıla bilər. Beləliklə, Azərbaycan təbii qazı Bolqarıstanın tələbatının 25-30 faizini ödəyəcək.
Onu da qeyd edək ki, Azərbaycan qazının Avropaya nəqli 2020-ci ilin axırında Cənub Qaz Dəhlizinin sonuncu seqmentinin - TAP-ın işə düşməsi ilə başlayıb. Hazırda Türkiyə, Gürcüstan, Yunanıstan, Bolqarıstan, Albaniya və İtaliya Azərbaycan qazının alıcılarıdır.
Yunanıstan-Bolqarıstan Qaz İnterkonnektorunun (IGB) açılış mərasimində Yunanıstan Respublikasının Baş naziri Kiriakos Mitsotakis çıxışında enerji sahəsində əməkdaşlıq məsələsinə toxunub, bu xüsusda TAP layihəsinin əhəmiyyətini vurğulayıb. Həmçinin, Yunanıstan ilə Bolqarıstan arasında istifadəyə veriləcək təbii qaz interkonnektorunun əhəmiyyətini qeyd edib.
Serbiya Prezidenti Aleksandr Vuçic çıxış edərək deyib: "Layihə Serbiya üçün də vacib əhəmiyyət kəsb edir. Deməliyəm ki, dostumuz İlham Əliyevin iştirakı olmasaydı, bizim hər birimiz üçün qaz, eləcə də elektrik enerjisi təchizatının şaxələndirilməsinə ümid etmək asan olmazdı. Əziz dostum, görürəm ki, indi Siz Avropada çox məşhurlaşmısınız. Mən Sizinlə əlaqə saxlamaq istəyirəm. Mən onunla dəfələrlə danışmışam. O, Avropada çox məşhurlaşıb. Bu arada, bilmirəm, o, nə edib, amma qeyd edim ki, bunun sirrini mən də bilmək istərdim".
Daha bir beynəlxalq səviyyəli görüş tarix oldu və onu göstərdi ki, yeni çağırışlar qarşısında Azərbaycanın təbii qazına tələbat artır.
Zümrüd QURBANQIZI,
"Respublika".
