Bugün qardaş ölkədə prezident seçkilərinin II turu keçirilir
Qardaş Türkiyə mayın 14-də tarixinin ən önəmli günlərindən birini yaşadı. Eyni anda prezident və parlament seçkiləri keçirən Türkiyə dünyanın diqqətini özünə cəlb etdi və bir daha nümunə oldu. Türkiyədəki seçkilər birmənalı olaraq 2023-cü ildə dünyanın ən mühüm siyasi hadisələrindən biridir.
Bu seçkilər Türkiyə Cümhuriyyətinin ikinci yüzilliyindəki inkişaf yolunun müəyyənləşdirilməsi baxımından da əhəmiyyətlidir. Türkiyə siyasilərindən birinin ifadə etdiyi kimi, "Türk milləti bütün dünyaya bir daha demokratiya dərsi verdi, haqsız iddialara əsassız ittihamlara məhəl qoymadı". Maraqlısı odur ki, illər boyu Türkiyəni avtoritarizmdə, insan haqlarını pozmaqda ittiham edən Qərb mediası, siyasi dairələri birmənalı şəkildə seçkilərin şəffaf, dürüst və hüquqi çərçivədə keçirildiyini etiraf edib. Türk xalqının yüksək seçki mədəniyyətinə və demokratik dəyərlərə sahib olduğunu heyranlıqla vurğulayıblar. Halbuki seçkilər ərəfəsində Türkiyədə çaxnaşma və qarışıqlıq yaranacağı, qarşıdurma çıxacağı barədə hesabatlar yayırdılar, türk xalqı isə yüksək mədəniyyəti ilə bu planları alt-üst edib. Necə deyərlər, arzuları ürəklərində qalıb. Bir daha aydın oldu ki, Türkiyə dövləti və ona rəhbərlik edən hakimiyyət komandası üçün əsas məqsəd və hədəf xalqın seçimidir. Xalq isə 14 may seçkilərində seçki məntəqələrinə gedərək azad şəkildə öz iradələrini ifadə etdilər. Türkiyədə mayın 14-də keçirilən prezident və parlament seçkilərində, ümumilikdə, 60 milyona yaxın insan iştirak edib. Prezident seçkilərində qalib müəyyən edilmədiyindən ikinci tur keçiriləcək. Əminliklə demək olar ki, mayın 28-də keçiriləcək ikinci turdan da qardaş ölkə alnıaçıq çıxacaq.
Xatırladaq ki, 1950-ci ildəki seçkilərə istinadən seçkilərin vaxtından əvvəl, 14 may 2023-cü ildə keçirilə biləcəyinin mümkünlüyü açıqlanmışdı. 6 fevral 2023-cü ildə baş verən zəlzələdən sonra seçkilərin keçirilib-keçirilməcəyi barədə suallar yarandı, seçkilərin təxirə salınması barədə çağırışlar oldu. 10 mart 2023-cü ildə imzalanan sərəncama əsasən, seçkilərin 14 may 2023-cü ildə keçirilməsi qərarlaşdırıldı. Seçkilər əvvəlcə iyunun 18-də keçirilməli idi, lakin hökumət universitet imtahanları, Həcc ziyarəti və yay tətilinin başlanması ilə üst-üstə düşməmək üçün seçkini bir ay irəli çəkdi. Seçkilərin ikinci turu 28 mayda keçiriləcək. Ümumilikdə, Türkiyədə 60,9 milyon, xaricdə isə 3,2 milyon olmaqla, 64 milyon seçicinin seçkilərdə səs vermək hüququ olduğu təxmin edilir. Türkiyədə gərgin mərhələyə qədəm qoyan siyasi dövrdən maksimum yararlanmağa çalışılır. Lakin şübhə yoxdur ki, qardaş Türkiyə bütün xarici təsirləri rədd edərək özü üçün ən xeyirlisini seçməyi bacaracaq.
Bu gün siyasi, iqtisadi, hərbi, texnoloji və digər sahələrdə əldə etdiyi mühüm nailiyyətləri ilə qardaş Türkiyə ən qabaqcıl ölkələr sırasındadır. Eyni zamanda, son dərəcə mürəkkəb proseslərin cərəyan etdiyi dünyada və regionda sülhün və sabitliyin bərqərar olması, haqqın və ədalətin müdafiəsi naminə ardıcıl və qətiyyətli mövqeyi ilə Türkiyə beynəlxalq müstəvidə yüksək nüfuz və hörmət qazanmışdır. 60 illik gecikmədən sonra da olsa, Akkuyu Atom Elektrik Stansiyasına ilk nüvə yanacağının gətirilməsi ilə dünyanın nüvə gücü olan ölkələri liqasına yüksəldi.
Ötən illər ərzində Türkiyə böyük inkişaf yolu keçib. Qardaş ölkə həm siyasi səhnədə, həm iqtisadi, həm hərbi və digər sahələrdə önəmli nailiyyətlər əldə edib. Türkiyə dünyanın qlobal gücləri arasında əsas oyunçulardan birinə çevrilməklə, çoxsaylı çağırışların öhdəsindən gəlməyi bacarır. Qardaş ölkənin müdafiə sənayesində uğurları, iqtisadi inkişafı sözsüz ki, burada mühüm rol oynamaqdadır. Türkiyə öz hərbi gücü, Silahlı Qüvvələrinin şəxsi heyətinin sayı baxımından NATO dövlətləri arasında ikinci yerdədir. Qardaş ölkə son 21 il ərzində həm siyasi, həm də iqtisadi baxımdan sürətli inkişaf yolu keçərək "Böyük İyirmilik"də (G20) mühüm yerə sahib olub. Dünya sənayesinin 80, ümummilli məhsulun 85, dünya ticarətinin isə 75 faizini təmsil edən "Böyük İyirmilik"də yer alması Türkiyənin əldə etdiyi ən mühüm nailiyyətlərdən biridir. ABŞ Türkiyə ilə birgə hazırladığı F-35 təyyarələrinin Türkiyəyə satmaqdan imtina edəndə bir çoxları bundan məyus olmuşdu, lakin az sonra qardaş ölkənin müdafiə sənayesi nəinki bu vəziyyətdən çıxmağı bacardı, həm də mövcud kritik şəraiti öz xeyrinə istifadə edə bildi. PUA bazarına sürətlə daxil olmağı hədəfləyən Türkiyə, artıq fasiləsiz olaraq böyük uğurlara imza atır. Bu uğurlar isə Azərbaycan başda olmaqla Türkiyəyə müttəfiq olan ölkələrin təhlükəsizliyi üçün də böyük əhəmiyyət daşıyır.
Türkiyə son 21 ildə özünün milli müdafiə sənayesinin tam müstəqil təsisata çevrilməsinə nail olmaqla hərbi imkanlarını artırdı, eləcə də müdafiə sənayesi məhsulları ixracatçısına çevrildi. Bu gün Türkiyə PUA-ları dünyada qiymət və səmərəlilik əmsalını birləşdirməklə ən arzuolunan vasitələr hesab edilir. 2030-cu ilə qədər 100 milyard dollara qədər artacağı ehtimal olunan qlobal PUA bazarının 2020-ci ilə ən aktiv istehsalçılarının sıralamasında ilk yerlər ABŞ, İsrail, Çin və Türkiyəyə aid idi. Türkiyə ağır "Akıncı" PUA-sının silahlanmaya qəbulu ilə imkanlarını bir qədər də yaxşılaşdırıb, qardaş Türkiyə adını texnoloji cəhətdən yüksək səviyyədə inkişaf etmiş dünya ölkələri siyahısına əlavə edib. Türkiyədə təşkil edilən "Teknofest" Aerokosmik və Texnologiya Festivalı da buna bariz nümunədir. Artıq bir neçə qlobal texnoloji yeniliklərə imza atılıb. Türkiyənin ilk elektromobili olan "TOGG" istifadəyə verilib. 2023-cü ilin ən son texnoloji yeniliklərindən biri də yerli və milli vasitələrlə istehsal edilən ilk yüksək ayırdetmə qabiliyyətinə malik müşahidə peyki olan "İMECE"nin aprelin 15-də orbitə buraxılmasıdır. 680 kilometr yüksəklikdə orbitdə yerləşdirilən "İMECE" 5 illik dizayn missiyası müddətində hədəfin müəyyən edilməsi, aşkarlanması, təbii fəlakətlər və kənd təsərrüfatı kimi bir çox sahədə ölkəyə xidmət göstərəcəkdir. Həmçinin, peyk dünyanın istənilən yerindən kadrlar əldə edə biləcək. Bu ilin aprel ayında Türkiyə Hərbi Dəniz Qüvvələrinin flaqmanı və dünyanın ilk silahlı pilotsuz uçuş aparatı (SİHA) gəmisi olan "TCG Anadolu" İstanbulda ictimaiyyətə təqdim edildi. Türkiyə müdafiə sənayesinin ən böyük uğurlarından biri turbofan mühərrikli, gizli və hava raket qabiliyyətinə malik pilotsuz döyüş təyyarəsi olan və "Baykar" şirkəti tərəfindən istehsal olunan "Kızılelma"nın test və təkmilləşdirmə işlərinin uğurla davam etdirilməsidir.
Türkiyənin hər bir uğuru, güclənməsi qardaş ölkə qədər Azərbaycanı da sevindirir. Çünki Türkiyə-Azərbaycan münasibətləri dünyada bir örnəkdir və ikinci belə bir nümunə mövcud deyil. Azərbaycan və Türkiyə bütün məsələlərdə bir-birinə dəstək verir, beynəlxalq arenada vahid mövqe nümayiş etdirir. 2021-ci ilin 15 iyun tarixində iki dövlət arasında imzalanmış tarixi Şuşa Bəyannaməsi münasibətlərimizdə əhəmiyyətli bir addım oldu. Bu, bütün dünyaya Azərbaycan-Türkiyə birliyinin sarsılmazlığını bir daha nümayiş etdirməklə yanaşı, tarixi və siyasi əhəmiyyətə malik müttəfiqlik haqqında hüquqi sənəddir. Burada hər iki ölkənin müdafiə sənayesi, milli təhlükəsizlik məsələləri, iqtisadi, siyasi, mədəni, humanitar, səhiyyə, təhsil, sosial, gənclər və idman sahələrindəki imkan və potensialların birləşdirilməsi öz əksini tapıb. Eyni zamanda, iki dövlətin münasibətləri türk dünyasının həmrəyliyində, güclənməsində mühüm rol oynayır. Türkiyənin inkişafını, güclənməsini istəməyən qüvvələr xüsusilə seçki dönəmində müxtəlif vasitələri işə salıblar. Qərbdən gələn müəyyən basqılar göz önündədir, onlar gərgin mərhələyə qədəm qoyan siyasi gündəmdən maksimum yararlanmağa çalışırlar. Lakin onlar öz istəklərinə nail ola bilməyəcəklər. Birincisi, indi qarşılarında güclü bir dövlət var və bu dövlətə təsir göstərmək o qədər də asan deyil. İkincisi, seçkilərə müdaxilə cəhdləri də alınmayacaq. Ona görə ki, Türkiyə xalqı növbəti beş ildə kimi lideri görmək istəməsinə özü qərar verəcək.
Mustafa KAMAL,
"Respublika".
