24 sentyabr

Azərbaycanda olan hadisələr

1993 – Azərbaycan MDB-yə daxil olub.

1992 – Azərbaycan Respublikası İndoneziya ilə diplomatik əlaqələr qurub.

2008 – Bakıda dünya gənclərinin 4-cü məşğulluq Sammiti (YES) keçirilib.


Dünyada olan hadisələr

1566 – 11-ci Osmanlı Sultanı II Səlim taxta çıxıb.

1664 – Yeni Hollandiya (Şimali Amerikanın şərq hissəsi) Qubernatoru Piter Steyvesant kapitulyasiya aktını imzalayıb və Yeni Amsterdam şəhərini (indiki Nyu-York) ingilislərə təhvil verib.

1724 – Paris Fond Birjası qurulub.

1801 –  Rusiya Gürcüstanın şərq hissəsini işğal edib (Azərbaycanlıların məskunlaşdığı ərazilər). İlin əvvəlində Kartli-Kaxetiya krallığı Rusiya İmperiyasına daxil edilib və I Aleksandrın manifesti ilə Gürcüstan əyalətinin bir hissəsi elan edilib.

1812 – Argentinanın İstiqlal Müharibəsi zamanı Manuel Belgranonun komandanlığı altında olan vətənpərvər qoşunlar ilə Xuan Pio de Tristanın komandanlığı altında olan kral qoşunları arasında Tukuman Döyüşü baş verib.

1825 – Argentina-Braziliya müharibəsinin başlamasına səbəb olan Rinkon döyüşü baş verib.

1830 – Belçika İnqilabı baş verib, Belçika Müvəqqəti Hökuməti yaradılıb.

1838 – Tsemes çayının deltasında Novorossiysk şəhərinin inşasına səbəb olan bir istehkam tikintisi başlayıb.

1869 – Amerika bazarında iki iş adamının kütləvi şəkildə qızıl külçələr alması böyük panikaya səbəb olub (Qara Cümə).

1916 – Rus pilot K.K.Artseulov ilk dəfə bilərəkdən "spin" (“ştopor”) edib və təyyarəni oradan çıxarıb.

1922 – 11 sentyabr 1922-ci ildə Yunanıstanda üsyan baş verib.

1922 – Afyonkarahisar əyalətinin Bolvadin mahalı Yunan işğalından azad edilib.

1932 – Hindistanda toxunulmaz kastaya səs hüququ verilib.

1934 – "Pravda" qəzeti ilk dəfə Stalini "Böyük sükançı" adlandırıb.

1940 – İkinci Dünya Müharibəsi əsnasında, 129 İngilis bombardmançısı Berlində sənaye hədəflərini bombalayıb, lakin sis səbəbindən 6 bombadan başqa hamısı hədəflərə düşməyib.

1944 – Amerika Almaniyanın müharibədən sonrakı quruluşu haqqında "Plan Morqentau Planı" nəşr edilib. Plana görə Almaniyada sənayenin tamamilə məhdudlaşdırılması və sırf kənd təsərrüfatı ölkəsinə çevrilməsi planlaşdırılırdı.

1948 – “Honda Motor” şirkətinin əsası qoyulub.

1953 – Hollivudda ilk panoramlı filmin premyerası olub.

1957 – ABŞ prezidenti D.Eyzenxauzer, ümumtəhsil məktəbinə gedən doqquz qara məktəblini irqçilərdən qorumaq üçün Little Rocka (ABŞ-da şəhər) 1000 paraşütçü göndərib.

1960 – ABŞ-da ilk nüvə enerjili təyyarə gəmisi “Enterprise” buraxılıb.

1960 – Türkiyədə 27 may çevrilişi ilə hakimiyyətdən uzaqlaşdırılan Demokrat Partiyası rəhbərliyini mühakimə etmək üçün Ali Ədalət Məhkəməsi qurulub.

1968 – Svazilend dövləti Birləşmiş Millətlər Təşkilatına qəbul edilib.

1970 – "Luna-16" (SSRİ) planetlərarası stansiyası Yerə Ay torpağı gətirib.

1973 – Qvineya Bisau müstəqilliyini elan edib.

1979 – Sovet idmançıları Lyudmila Belousova və Oleq Protopopov İsveçrədən siyasi sığınacaq istəyiblər.

1980 – Əfqan mücahidlər bir ayda 1500 sovet əsgərini məhv etdiklərini bəyan ediblər.

1981 – Ermənilərin (“ASALA”) Türkiyənin Parisdəki konsulluğunda törətdikləri terror aktı nəticəsində konsulluğun bir işçisi həlak olub, konsul Kaya İnal ağır yaralanıb.

1987 – Süleyman Dəmirəl yekdilliklə DYP Fövqəladə Konqresinin sədri seçilib. Dəmirəl 12 sentyabr hərbi çevrilişindən sonra rəsmən siyasətə qayıtdı.

1989 – Papa II İohan Pavel Qalileyin haqlı olduğunu təsdiq edib.

1990 – SSRİ Ali Soveti Mixail Qorbaçova bazar iqtisadiyyatına keçid üçün fövqəladə səlahiyyətlər verib.

1993 – Rusiyada İnsan Haqları Komissiyası yaradılıb.

1996 – Nüvə sınaqlarının qadağan edilməsi haqqında saziş imzalanmaq üçün aclıq elan edilib.

1998 – Lionda (Fransa) ilk dəfə insan əli transplantasiyası əməliyyatı keçirilib.

2013 – Pakistanın Bəlucistan əyalətinin Avaran şəhəri yaxınlığında 7.7 bal gücündə zəlzələ meydana gəlib. Ən azı 825 nəfər ölüb, yüzlərlə insan yaralanıb.

2015 – Səudiyyə Ərəbistanında Həcc ziyarəti zamanı izdiham nəticəsində ən azı 769 nəfər ölüb, 900-dən çox adam yaralanıb.


Bayramlar və xüsusi günlər

  • Qvineya-Bisaunun Müstəqillik Günü.

Doğumlar

936 – Fena Hüsrev, Büveyhoğulları hökmdarı (ö. 983).

1501 – Cirolamo Kardano, italyan riyaziyyatçı, mexanik, həkim, filosof (ö. 1576).

1717 – Horas Uolpol, ingilis yazıçısı, qotik roman janrının banisi (ö. 1797).

1801 – Mixail Ostroqradskiy, rus riyaziyyatçısı və mexaniki, Sankt-Peterburq Elmlər Akademiyasının akademiki (ö. 1862).

1820 – Knyaz Alexandr Dondukov-Korsakov, rus hərbçisi və dövlət xadimi, Qafqaz kampaniyalarının və Krım müharibəsinin iştirakçısı (ö. 1893).

1857 – Mövsüm bəy Xanlarov, Azərbaycanın ilk kimyaçı alimi (ö. 1921).

1870 – Georges Claude, fransız kimya mühəndisi və ixtiraçısı (ö. 1960).

1870 – Helmer Hansen, norveçli qütb tədqiqatçısı, R.Amundsenin Cənub Qütbünə və Şimal-Qərb Yoluna ekspedisiyada yoldaşı (ö. 1956).

1877 – Georgi Dyuperron, rus futbolunun və Rusiyadakı Olimpiya hərəkatının banisi (ö. 1934).

1878 – Şarl Ferdinand Ramu, isveçrə yazıçısı (ö. 1947).

1884 – İsmet İnönü, türk general və siyasətçisi (ö. 1973).

1884 – Hugo Şmeisser, alman atıcı silah konstruktoru (ö. 1953).

1898 – Howard Walter Flory, avstraliyalı farmakoloq, patoloq, Nobel mükafatı laureatı (1945) (ö. 1968).

1902 – Ruhullah Musəvi Xomeyni, iranlı siyasətçi, Böyük Ayətullah, 1979-cu il İslam İnqilabının lideri (ö. 1989).

1911 – Konstantin Çernenko, Sovet partiya və dövlət xadimi, 1984-1985-ci illərdə Sov.İKP Mərkəzi Komitəsinin Baş katibi (ö. 1985).

1930 – Con Yanq, Ayı ziyarət edən amerikalı astronavt (ö. 2018).

1936 – Əminə Yusifqızı, aktrisa, Azərbaycan Respublikasının xalq artisti, “Şöhrət” ordeni laureatı.

1955 – Alexandr Bəşirov, Sovet və Rus film, televiziya və dublyaj aktyoru, kinorejissor, ssenarist, prodüser.