Türk xalqı tarix boyu bəşəriyyətə öndərlər, liderlər, görkəmli şəxsiyyətlər bəxş etmişdir. Məhz ulu öndər Heydər Əliyev də Azərbaycanın yetişdirdiyi dahi lider olaraq ehtiramla anılır. Ümummilli liderin şöhrəti bir xalq, bir ölkə, bir qitə ilə məhdudlaşmayıb, bütün dünyanı əhatə etmişdir. Heydər Əliyev 34 illik siyasi fəaliyyəti dövründə Azərbaycanın hərtərəfli inkişafına səy göstərmiş, müstəqilliyinin möhkəmləndirilməsinə, dünya birliyində layiqli yer tutmasına mühüm töhfələr vermişdir. Ulu öndər müasir müstəqil Azərbaycan dövlətinin memarı və qurucusudur.
Türk Dünyası ilə əlaqələrin qurulmasında atılan uzaqgörən addımlar bu gün öz nəticələrini verir. Ulu öndər Heydər Əliyevi bütün türk dünyası öz doğma oğlu hesab edir. Zaman keçdikcə dahi liderə olan hörmət və ehtiram daha da artır. Bu səbəbdən də ümummilli lider yalnız Azərbaycanın deyil, həm də türk dünyasının əvəzolunmaz şəxsiyyətidir.
Xüsusi vurğulamaq lazımdır ki, Orta Asiyada Azərbaycanın ən yaxın müttəfiqi və strateji tərəfdaşlarından biri Qazaxıstan Respublikasıdır. Bu iki ölkə Avrasiyada həm coğrafi, həm də təbii ehtiyatlar baxımından mühüm önəm daşıyır. Bununla yanaşı, Azərbaycan və Qazaxıstan Xəzər dənizinin hüquqi statusu, enerji daşıyıcılarının hasilatına xarici kapitalın cəlb edilməsi və dünya bazarlarına çıxarılması məsələsində eyni mövqedən çıxış edirlər. 1991-2005-ci illərdə iki ölkə arasındakı əlaqələr ictimai, siyasi, iqtisadi, mədəni və beynəlxalq əməkdaşlığa əsaslanmış və ikili münasibətlər sağlam təməllər üzərində qurulmuşdur. Qeyd edək ki, həmin dövr ərzində Azərbaycan və Qazaxıstan arasında 83 sənəd imzalanmışdır. Bu müqavilələr əsasında iki ölkə arasında geniş hüquqi-normativ baza yaradılmışdır.
Qeyd edilən müddət ərzində öz tarixi önəmi ilə diqqətçəkən hadisə heç şübhəsiz, 9-10 iyun 1998-ci il tarixlərində Heydər Əliyevin Qazaxıstanın yeni paytaxtı Astana şəhərində türkdilli dövlət başçılarının V Zirvə toplantısında iştirak etməsidir. Mərasimdə ulu öndər demişdir: "Qazax xalqının ən xoşbəxt dövrü onun öz dövlət müstəqilliyini əldə etdiyi, milli azadlıq qazandığı və öz problemlərini özünün həll etmək, öz müqəddəratını özünün müəyyənləşdirmək imkanı tapdığı dövrdür. Elə bugünkü tarixi hadisə - Qazaxıstanın yeni paytaxtı Astana şəhərinin əsasının qoyulması hadisəsi də qazax xalqının, Qazaxıstanın dövlət müstəqilliyinin və Milli azadlığının nəticəsidir". Qazaxıstan Prezidenti Nursultan Nazarbayevin həmin dövrdə müasir standartlara cavab verən şəhəri ərsəyə gətirməsi və Astananın təkcə Qazaxıstanın yox, türk dünyasının da fəxr yeri olması olduqca mürəkkəb hesab edilən dövrdə təqdirəlayiq hadisə idi. Ulu öndər çıxışında Nursultan Nazarbayevi təbrik edərək qazax xalqının sevincini bölüşmüşdür. Türkdilli dövlət başçılarının V Zirvə toplantısı zamanı da Heydər Əliyev türk xalqlarının birliyindən bəhs etmiş və bir sıra layihələr üzrə atılan addımlardan söhbət açmışdır: "Türkdilli dövlətlərin başçılarının zirvə görüşü yaxşı ənənəyə çevrilmişdir və bu ənənə bizə problemlərimizi birlikdə, qardaşlıq şəraitində müzakirə etməyə, məsələlərin geniş dairəsi barədə fikir mübadiləsi aparmağa, gələcək üçün planlar müəyyənləşdirməyə imkan verir".
Qeyd etmək lazımdır ki, Azərbaycan Respublikası və Qazaxıstan Respublikası arasında əlaqələrin inkişafında 1994-cü il oktyabrın 19-da türk dövlətləri başçılarının II Zirvə toplantısı mühüm rol oynadı. Zirvə toplantısında Türkiyə Prezidenti Süleyman Dəmirəl, Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev, Qazaxıstan Prezidenti Nursultan Nazarbayev, Özbəkistan Prezidenti İslam Kərimov, Türkmənistan Prezidenti Saparmurad Niyazov və Qırğızıstan Prezidenti Əsgər Akayev bəyannamə imzaladılar. İstanbul bəyannaməsini imzalamaqla türkdilli dövlət başçıları iqtisadi əməkdaşlığı, mədəni əlaqələri daha da inkişaf etdirmək yolunda mühüm addım atdılar. Burada Prezident Heydər Əliyevin müstəqil Azərbaycanın rəhbəri kimi Qazaxıstan Prezidenti Nursultan Nazarbayevlə ilk görüşü oldu. Dövlət başçılarının növbəti görüşü 1995-ci il fevralın 9-da Almatıda keçirilən MDB ölkələri dövlət başçılarının zirvə toplantısında reallaşdı. Həmin il dövlət başçıları faşizm üzərində qələbənin 50 illik yubiley tədbirində yenidən görüşdülər. Növbəti dəfə, 1995-ci il oktyabrın 25-də BMT-nin 50 illik yubileyi ilə bağlı keçirilən tədbirdə Prezidentlər Heydər Əliyev və Nursultan Nazarbayev qarşılıqlı maraq doğuran məsələləri və Azərbaycan-Qazaxıstan münasibətlərinin gələcək inkişafını müzakirə etdilər.
1996-cı il mayın 14-də İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının (EKO) üzvü olan ölkələrin dövlət başçılarının zirvə toplantısında Heydər Əliyev və Nursultan Nazarbayev yenidən görüşdülər və bu zaman ulu öndər Qazaxıstan Prezidentini Azərbaycana rəsmi səfərə dəvət etdi. 1996-cı il sentyabrın 16-da baş tutan səfər çərçivəsində iki ölkə arasında müxtəlif sahələrdə əməkdaşlığa dair sazişlər imzalandı.
Azərbaycan ilə Qazaxıstan arasında diplomatik, mədəni, sosial, siyasi və iqtisadi sahədə münasibətlər uğurla inkişaf etməkdədir. Müasir dövrümüzdə ikitərəfli əlaqələrdə Heydər Əliyev ideyalarının rolu danılmazdır. Ulu öndər Heydər Əliyevin türk xalqının böyük oğlu kimi əziz xatirəsi Qazaxıstanda da ehtiramla anılır. Buna əsas kimi Qazaxıstan Respublikası Prezidentinin tapşırığına əsasən paytaxtın ən iri küçələrindən birinə Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin adının verilməsini göstərmək olar. Astana şəhərində Heydər Əliyev küçəsinin təntənəli açılış mərasimi zamanı Prezident Kasım-Jomart Tokayev demişdir: "Biz yaxşı xatırlayırıq, o, qazaxlar haqqında həmişə səmimi sözlər deyir, bizim soykökümüzün və irsimizin ortaq olmasını vurğulayırdı".
Bununla yanaşı, yaxın tarixdə Qazaxıstan Respublikasının Milli Akademik Kitabxanasında Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin 100 illiyinə həsr olunmuş Beynəlxalq Türk Akademiyası və Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti və İrsi Fondunun birgə təşkilatçılığı ilə "Heydər Əliyev və Türk Dünyası" adlı beynəlxalq konfrans da keçirildi. Konfransda çıxış edən Qazaxıstan Respublikasının informasiya və sosial inkişaf naziri Darhan Kıdırali bildirdi ki, Qazaxıstanla Azərbaycan arasındakı tarixi və mədəni əlaqələrin inkişafının təməlini Heydər Əliyev qoymuşdur. Nazir çıxışında Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Qazaxıstana səfəri zamanı Heydər Əliyevin 100 illik yubileyinin qeyd olunmağa başladığını və il ərzində Qazaxıstanda bir çox tədbirlərin keçiriləcəyini diqqətə çatdırmışdır.
Nurlan ABDALOV,
"Respublika".
