Azərbaycanda müharibə cinayətlərinə göz yuman beynəlxalq qurumlar Ukraynadakı eyni vəziyyətə susmur
Xerson vilayətinin Rusiya Silahlı Qüvvələrinin nəzarət etdiyi hissəsində yerləşən Kaxovka su elektrik stansiyasının bəndi məhv edilib. Suyun səviyyəsi sürətlə aşağı düşdüyündən su anbarının ehtiyatlarının tükənəcəyi bildirilib. Eyni zamanda, Ukraynanın təxminən 80 yaşayış məntəqəsi daşqın təhlükəsi ilə üzləşib. Baş verən fövqəladə hadisədən sonra 150 tondan çox mühərrik yağı Dnepr çayına axıb. Hazırda 300 tondan artıq neftin sızma riski də mövcuddur. Bu səbəbdən, Ukraynanın xarici işlər naziri Dmitri Kuleba Kaxovka SES-in bombalamasını müharibə cinayəti kimi təqdim edib və bunun son onilliklərdə Avropadakı ən böyük texnogen fəlakət olduğuna diqqət çəkib.
Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski isə partlayışa görə Milli Təhlükəsizlik və Müdafiə Şurasının fövqəladə iclasını keçirib. Toplantıda BMT Təhlükəsizlik Şurasının iclasının çağırılması təşəbbüsü irəli sürülüb, eləcə də təbiətin mühafizəsi üzrə beynəlxalq təşkilatlara və Beynəlxalq Cinayət Məhkəməsinə müraciət ediləcəyi qərara alınıb. Çünki rəsmi Kiyev hadisədən Rusiya tərəfinin məsuliyyət daşıdığına əmindir. Hətta Ukrayna Prezident Ofisi başçısının müşaviri Mixaylo Podolyak hadisənin təfərrüatlarını da bölüşüb. Onun sözlərinə görə, sözügedən obyekti Rusiya ordusunun 205-ci motoatıcı briqadası partladıb, Kaxovkanı uzaq məsafədən məhv etmək üçün bəndə əvvəlcədən partlayıcı maddələr və texnika yerləşdirib.
Rusiya isə Kaxovka su elektrik stansiyasına hücumda əli olması ilə bağlı iddiaları qəti şəkildə rədd edib. Kremlin mətbuat katibi Dmitri Peskov bildirib ki, su elektrik stansiyasında Ukrayna tərəfi qəsdən təxribat törədib. Buna əsas səbəb isə qarşı tərəfin əks-hücum cəhdlərində məqsədlərinə çata bilməməsidir. Moskva rəsmisi, həmçinin qeyd edib ki, Zelenski Administrasiyası bu təxribatın törədilməsi əmrini verməklə Krımı sudan məhrum etməyi hədəfləyib.
Kremldən gələn açıqlamalara baxmayaraq, beynəlxalq ictimaiyyət bu dəfə də Ukraynanın haqlı olduğunu bildirib. Böyük Britaniyanın xarici işlər naziri Ceyms Kleverli su elektrik stansiyasının partladılmasına görə tərəflərin bir-birini ittiham etməsinə baxmayaraq, bu problemin yaranmasının yeganə səbəbi kimi Rusiyanın Ukraynaya genişmiqyaslı təcavüzünü göstərib: "Baş verənlərin təfərrüatları ilə bağlı hər hansı qiymətləndirmə aparmaq üçün hələ tezdir. Bununla belə, problemlərin yaranmasının yeganə səbəbi Rusiyanın Ukraynaya hərbi müdaxiləsidir. Moskvanın indi edə biləcəyi ən yaxşı şey qoşunlarını dərhal geri çəkməkdir".
Avropa İttifaqı Şurasının Prezidenti Şarl Mişel Kaxovka SES-də baş verən partlayışın məsuliyyətini Rusiya və onun "kuklaları"nın daşıdığından əminliyini ifadə edib. Mülki infrastrukturun məhv edilməsinin açıq şəkildə müharibə cinayəti kimi təsnif edildiyinə diqqət çəkənqitə təmsilçisi Moskvanın bunun qarşılığında görünməmiş sanksiyalar və digər təzyiqlərlə üzləşəcəyini vurğulayıb. NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberq də bildirib ki, Kaxovka SES-də baş vermiş hadisə Ukraynadakı münaqişənin qəddarlığını bir daha göstərir.
Xerson vilayətində baş verən hadisəylə bağlı ən çox qorxulan məqam bəndin partladılmasının Zaporojye atom elektrik stansiyası üçün təhlükə yaradıb-yaratmayacağı idi. Atom Enerjisi üzrə Beynəlxalq Agentliyi ən pis ssenarinin hələ reallaşmadığını, hazırda stansiyada nüvə təhlükəsizliyinə birbaşa təhlükə olmadığını açıqlayıb. AEBA-nın baş direktoru Rafael Qrossi bildirib ki, Kaxovka bəndinin ciddi şəkildə zədələnməsi Zaporojye AES-i soyuducu su ilə təmin etmək üçün istifadə olunan su anbarının səviyyəsinin əhəmiyyətli dərəcədə azalmasına səbəb olacaq. Bununla belə, hazırkı qiymətləndirmə ondan ibarətdir ki, atom elektrik stansiyasının təhlükəsizliyi üçün ciddi risklər mövcud deyil.
Əlbəttə, Avropada əsrin ən böyük texnogen fəlakəti adlandırılan bu hadisəyə beynəlxalq qurumların, xarici ölkə prezidentlərinin münasibət bildirməsi olduqca vacibdir. Amma onların bu təəssübkeşliyi yalnız Avropada baş verən hadisələrdə özünü göstərir. Əgər belə olmasaydı, dünya Cənubi Qafqazda baş verən qanunauyğunsuzluqlara da susmazdı. Bu fikri əsaslandırmaq üçün hadisələrə müqayisəli şəkildə nəzər salaq: Kaxovka SES-də baş verən partlayışa görə Rusiyaya tətbiq edilən sanksiyaları artırmaq qərarına gələn beynəlxalq ictimaiyyət 2020-ci ilin oktyabr ayı boyunca ermənilərin Mingəçevir SES-in bəndini partlatmaq cəhdlərini görməzdən gəlib. Doğrudur, düşmən öz çirkin məqsədlərinə nail olmaq üçün SES-i uzaqmənzilli raketlərlə dəfələrlə vurmağa cəhd etsə də, hava hücumundan müdafiə sistemimiz düşmənin raketlərini dərhal məhv etdi. Amma Ermənistan cəbhə zonasından 100 kilometrdən artıq uzaqlıqda yerləşən, iri sənaye şəhəri Mingəçevirə raket atmaqla beynəlxalq hüququn bütün normalarını, o cümlədən 1949-cu il tarixli Cenevrə Konvensiyasını kobud surətdə pozmuşdu. Üstəlik, Mingəçevir SES kimi böyük bir su hövzəsi dağıdılsaydı, rayonlarımız su altında qala bilərdi. Bu risklərə baxmayaraq, Ukraynada eyni SES ssenarisinin təkrarlanmasına görə hərəkətə keçən, bunu dünyanın bir nömrəli məsələsi halına gətirən beynəlxalq ictimaiyyət Azərbaycan eyni halla qarşılaşanda səssiz qaldı, Ermənistanın törətdiyi hərbi cinayətlərə görə irad belə bildirmədi.
Bu, Azərbaycana qarşı ikili standart və ədalətsiz yanaşmanı bir daha ortaya çıxarır. Əslində, Kaxovka SES-də yaşanan fəlakət də daxil olmaqla dünyanın üzləşdiyi problemlərin kökündə məhz humanitar məsələlərə siyasi maraqların qarışdırılması, hərbi cinayətlərə qarşı zamanında lazımi addımın atılmaması dayanır. Ermənistanın hərbi cinayətlərinin qarşısında sərgilənən səssizlik eyni cinayətlərin başqaları tərəfindən də törədilməsi üçün presedent rolunu oynayır. Ermənistan Mingəçevir SES-i hədəfə alanda dünya birliyi susmasa idi, bəlkə də, indi heç bir qüvvə Kaxovka SES-i hədəfə almağa cəsarət etməz, beynəlxalq reaksiyadan çəkinərdi. Amma məlum məsələdir ki, bəşəriyyəti hədəf alan cinayətlər vaxtında cəzasız qalanda tendensiyaya çevrilir və eyni halların yenidən baş verməsi üçün əlverişli zəmin yaranır.
Jalə QASIMZADƏ,
"Respublika".
