17 may tarixi Ümumdünya Telekommunikasiya və İnformasiya Cəmiyyəti Günü telekommunikasiya və informasiya texnologiyalarının gündəlik həyatımızda əhəmiyyətini vurğulamaq və dünyada cəmiyyətlərin və iqtisadiyyatların inkişafı üçün bu texnologiyaların istifadəsini artırmaq məqsədilə hər il qeyd olunur. Bu gün telekommunikasiya və informasiya texnologiyaları sahəsində əldə olunan nailiyyətləri qeyd etmək və bu mühüm sektorda gələcək inkişafı və innovasiyaları təşviq etmək üçün bir fürsətdir.
Ümumdünya Telekommunikasiya Gününün tarixi 1969-cu ilə təsadüf edir. İlk dəfə qlobal telekommunikasiya şəbəkələri və xidmətlərinin koordinasiyasından məsul olan BMT-nin İnformasiya və Kommunikasiya Texnologiyaları (İKT) üzrə ixtisaslaşmış agentliyi - Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqının yaradılması texnologiyaların həyatımızda artan rolunu göstərir.
Hər il BTİ (Beynəlxalq Telekommunikasiya İttifaqı) bu gün üçün telekommunikasiya və informasiya texnologiyaları ilə əlaqəli müəyyən mövzu seçir. Bu çərçivədə 2023-cü il "İnformasiya və kommunikasiya texnologiyaları vasitəsilə ən az inkişaf etmiş ölkələrin gücləndirilməsi" mövzusu gündəmdə olacaq. Əvvəlki illərdə isə "Davamlılıq məqsədləri", "Bağlantı 2030: Davamlılıq məqsədləri", "Standartlaşdırma boşluğunu aradan qaldırmaq və təmin etmək" kimi mövzular diqqət mərkəzində saxlanılmışdı. Mövzular texnologiyanın daim dəyişən mənzərəsini və dünyaya təsirlərini əks etdirir.
Bu gün bütün dünyada seminarlar, sərgilər və müsabiqələr ilə qeyd olunur. Bu tədbirlərin məqsədi telekommunikasiya və informasiya texnologiyalarının əhəmiyyəti barədə məlumatlılığı artırmaq və insanların həyatını yaxşılaşdırmaq üçün bu texnologiyaları inkişaf etdirməkdir.
Telekommunikasiya və informasiya texnologiyaları həyat tərzimizi, işimizi və ünsiyyətimizi dəyişdirdi. Bu gün dünyanın hər yerindən məlumat əldə edə və insanlarla əlaqə qura bilərik. Mobil texnologiyaların və internetin inkişafı ucqar ərazilərdə məskunlaşan insanlara səhiyyə, təhsil və maliyyə kimi əsas xidmətlərdən istifadə etməyə imkan verir. Telekommunikasiya və informasiya texnologiyaları kiçik startaplardan tutmuş böyük korporasiyalara qədər bütün müəssisələrin uğuru üçün önəmli rol oynayır, eyni zamanda yoxsulluq, aclıq və xəstəlik kimi qlobal problemlərlə mübarizədə strateji əhəmiyyət daşıyır. Texnologiyanın istifadəsi təşkilatlara məlumat toplamağa, inkişafı izləməyə və bu problemləri həll etmək üçün təsirli strategiyalar tətbiq etməyə imkan verir.
Telekommunikasiya və informasiya texnologiyaları sahəsində əhəmiyyətli irəliləyişlərə baxmayaraq, bir çox problemlər həll olunmamış qalır. Ən böyük problemlərdən biri, texnologiyaya çıxışı olanlarla olmayanlar arasındakı boşluğu doldurmaq üçün görülən tədbirlərin azlığıdır. Rəqəmsal uçurum dünyanın bir çox yerində müşahidə olunur, kənd və inkişaf etməmiş ərazilərdə yaşayan insanlar infrastruktur və mənbələrin olmaması səbəbindən səhiyyə, təhsil və maliyyə kimi əsas xidmətlərdən istifadə edə bilmirlər. Digər bir problem, kibertəhlükəsizlik problemidir. Kiberhücumlar fərdi məlumatların oğurlanmasından kritik infrastrukturun pozulmasına qədər fərdlər və təşkilatlar üçün ciddi nəticələrə səbəb olur.
Azərbaycan 1992-ci ildən bəri dövlət idarəçiliyi, təhsil, səhiyyə, biznes, bank işi və digər sahələrdə texnoloji yeniliklərin tətbiqinə başlayıb. Medianın inkişafı, fikir və söz azadlığının mövcudluğu, elektron qəzet və jurnalların, xarici və daxili sosial şəbəkələrin geniş yayılması İKT-nin cəmiyyətə verdiyi yeni imkanlardır. İKT sahəsində nəzərdə tutulan işləri sistemli şəkildə həyata keçirmək üçün Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2003-cü il 17 fevral tarixli Sərəncamı ilə "Azərbaycan Respublikasının inkişafı naminə informasiya və kommunikasiya texnologiyaları üzrə Milli Strategiya (2003-2012-ci illər)" təsdiq edilmişdir. Həmin strategiyanın həyata keçirilməsi ilə bağlı qəbul olunmuş Dövlət proqramları, əldə olunmuş nəticələr, informasiya cəmiyyətinin əsaslarının yaradılması, vətəndaşlar, cəmiyyət, özəl sektor və dövlət orqanları tərəfindən İKT-dən geniş istifadə növbəti mərhələdə fəaliyyət istiqamətlərinin planlaşdırılması üçün əlverişli şərait yaratmışdır.
Rabitə və Yüksək Texnologiyalar Nazirliyi tərəfindən "Azərbaycan Respublikasında informasiya cəmiyyətinin inkişafına dair Milli Strategiyanın həyata keçirilməsi üzrə 2016-2020-ci illər üçün Dövlət Proqramı", Azərbaycan Respublikasında telekommunikasiya və informasiya texnologiyalarının inkişafına dair Strateji Yol Xəritəsi və digər proqramlar çərçivəsində informasiya cəmiyyətinin inkişafı üzrə layihələr reallaşdırılmışdır. Buna əsasən, ölkədə İKT-nin bazası və xidmətlərinin genişləndirilməsi, yüksək texnologiyaların inkişafı günümüzün tələblərinə uyğunlaşdırılıb. Bununla yanaşı, dövlətin və sosial mühitin rəqəmsallaşdırılması, informasiya təhlükəsizliyinin təmin edilməsi bu istiqamətdə bilik və bacarıqların inkşaf etdirilməsi Azərbaycanın rəqəmsal dünyadakı öz yerini bəlli etməsi üçün olduqca vacibdir.
Nurlan ABDALOV,
"Respublika".
