Tarixi əsaslara söykənən Azərbaycan-Bolqarıstan münasibətləri

Azərbaycan və Bolqarıstan arasındakı əməkdaşlığın tarixi qədimdir. İlk diplomatik münasibətlər XIX əsrin ortalarında qurulub. 1918-ci ildə müstəqillik əldə etdikdən sonra Bolqarıstan Azərbaycanın müstəqil dövlət kimi tanınmasına dəstək verib. Bundan sonra sovet dövründə də iki ölkə arasındakı münasibətlər qarşılıqlı əməkdaşlıq və dəstək əsasında inkişaf edib. Həmin dövrdə Azərbaycan və Bolqarıstan iqtisadi, mədəni və elmi sahələrdə əməkdaşlıq qurulub.

Müstəqil Azərbaycan və Bolqarıstan arasındakı münasiblətlər isə 1991-ci ildən bəri inkişaf edir. Bolqarıstan Respublikası ölkəmizin müstəqilliyini 14 yanvar 1992-ci il tarixində tanıyıb və iki ölkə arasında diplomatik münasibətlər 5 iyun 1992-ci ildə qurulub. Bolqarıstan Azərbaycanın 28-ci siyasi tərəfdaşıdır. Bundan sonra iki ölkə arasında səfirliklər açılıb. Bolqarıstanın Azərbaycandakı səfirliyi 1999-cu ildə fəaliyyətə başlayıb. 2004-cü ildə isə Prezident İlham Əliyev Bolqarıstanda Azərbaycan səfirliyinin təsis edilməsi haqqında Sərəncam imzalayıb.

XX əsrin sonlarından iki ölkə arasın

da müxtəlif sahələrdə əməkdaşlıq davam etməkdədir. Hər iki ölkə Qara Dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının üzvüdür. Bu da Azərbaycanın Bolqarıstan da daxil olmaqla Cənub-Şərqi Avropa ölkələri ilə əlaqələrinin inkişafına töhfə verir. Bolqarıstan tərəfi, həmçinin Bakının NATO ilə tərəfdaşlığının intensivləşdirilməsini fəal şəkildə təşviq edir və Azərbaycanın təşəbbüslərini dəstəkləyir.

İki ölkə arasında bir çox sahələr üzrə ciddi addımlar atılıb, strateji əməkdaşlıqların təməli qoyulub. Enerji tərəfdaşlığı isə Azərbaycan və Bolqarıstan münasibətlərinin əsas təməli hesab edilir. Bu tərəfdaşlığın əsasını qoymuş Cənub Qaz Dəhlizi layihəsinə gəldikdə, Prezident İlham Əliyev və Aİ tərəfindən imzalanmış Məşvərət Şurasının Birgə Bəyanatında Bolqarıstan onun fundamental elementlərindən biri kimi qeyd olunub.

Son illərdə Azərbaycan və Bolqarıstan arasındakı əməkdaşlıq daha da genişlənir və inkişaf edir. İki ölkə arasında iqtisadi əməkdaşlıq, ticarət və investisiya sahələrində əməkdaşlıq artmaqdadır. Həmçinin mədəni əlaqələr də vacib yer tutur. Müxtəlif sahələrdə əməkdaşlığı artırmaq məqsədilə mütəmadi şəkildə səfərlər təşkil olunur, görüşlər, forumlar, tədbirlər keçirilir.

1998-ci ildən bəri hər iki ölkə TRACECA (Avropa-Qafqaz-Asiya Nəqliyyat Dəhlizi) layihəsinin bir hissəsidir. Son dövrlərdə daha çox aktuallıq qazanmış bu layihə Avropa ilə Çin arasında səmərəli əlaqələrin inkişaf etdirilməsi məqsədini daşıyır. Bundan başqa, müasir Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı hazırda Xəzər dənizi regionunda tranzit imkanlarının genişləndirilməsində mühüm rol oynayır. Bakı Beynəlxalq Dəniz Ticarət Limanı ilə Bolqarıstanın Limanlar İnfrastruktur Şirkəti arasında yükdaşımaların hər iki istiqamətdə genişləndirilməsi əməkdaşlığın əsas aspektləridir.

Azərbaycan və Bolqarıstanın mədəni və siyasi-iqtisadi sahədə əməkdaşlığı, iki ölkə arasındakı dostluq və qardaşlıq münasibətlərinin daha da güclənməsinə və bölgədə mövqelərinin artmasına kömək edir. Mədəni əlaqələrin inkişafı hər iki ölkə üçün mühüm yer tutur. Bu baxımdan bir sıra şəhərlərimiz qardaşlaşıb, hər iki ölkənin yumor şəhərləri olan Şəki-Qabrovo, Naxçıvan-Veliko-Tırnovo, Sumqayıt-Burqas, Gəncə-Plovdiv şəhərləri arasında əlaqələr genişlənib, həmçinin muzey və tarixi yerlərdə qarşılıqlı olaraq yenidənqurma və bərpa işləri görülüb. Heydər Əliyev Fondunun dəstəyi ilə Trapezitsa memarlıq muzey-qoruğu, Qərb divarının yenidən qurulmasına və Bolqarıstanda orta əsrlər dövrünə aid 3 kilsənin yenidən qurulmasına maliyyə yardımı göstərib.

Həmçinin Azərbaycan və Bolqarıstanda universitetlər, elmi institutlar və təşkilatları arasında əməkdaşlıq da inkişaf edir. İki ölkə arasında təhsil, elmi əlaqələr, mədəni mübadilə və digər sahələrdə əməkdaşlıq ildən-ilə artır.

Ölkələrimiz arasındakı əməkdaşlığın inkişaf etməsi məqsədilə çoxsaylı hökumət nümayəndələri, iş adamları və müxtəlif sahələrdə təcrübəli fərdlər arasında görüşlər, forumlar, tədbirlər keçirilir. Bu görüşlər zamanı Azərbaycan və Bolqarıstan arasında əməkdaşlığın inkişafı üçün yeni imkanlar və sahələr müzakirə edilir. Bu baxımdan, 2021-ci ildə imzalanmış Azərbaycan və Bolqarıstan arasında gediş-gəliş və sənaye əməkdaşlığına dair saziş mühüm yer tutur. Müqavilə iki ölkənin əməkdaşlığı üçün əhəmiyyətli bir addım hesab edilir. Bu saziş iki ölkə arasında ticarət əlaqələrini gücləndirmək, sənaye əməkdaşlığını inkişaf etdirmək və s. üçün imkanlar yaradır.

Azərbaycan və Bolqarıstan iqtisadi, sənaye əməkdaşlığı və investorların qorunması sahəsində mühüm addımlar atmağa davam edir. İqtisadi sahənin inkişafı üçün həm dövlət, həm də özəl sektorlara kifayət qədər dəstək verilir. İki ölkə arasında iqtisadi münasibətlərin inkişafına kömək edəcək ticarət və sərmayə sahəsindəki yeni layihələr planlaşdırılır, ortaq şirkətlər fəaliyyət göstərir. Bunların ən məşhurlarından biri "Baku-Gabrovo" adlı ortaq şirkətdir. Bu şirkət əsasən tikinti materiallarının istehsalı və satışı ilə məşğuldur. Bir başqa şirkət isə "Azpetrol Group" və "Petrol Holding" adlı təşkilatların ortaq şirkətidir. Bu şirkət Azərbaycan və Bolqarıstanın neft sənayesi üzrə fəaliyyət göstərir. "AZBU" adlı ortaq şirkət Azərbaycan və Bolqarıstan arasında ticarət məhsullarının ixracatçısıdır. Prezident İlham Əliyevin Bolqarıstana səfərləri zamanı həmin biznes sahibləri ilə görüşüb, onları yüksək qiymətləndirməsi də xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Biz qarşılıqlı əməkdaşlığı genişləndirməyin yollarını müzakirə etmişik. Biz enerji və nəqliyyat sahələri də daxil olmaqla, iqtisadi əlaqələr, ticari əməkdaşlıq sahələrinə toxunduq. Bu sahələr bizim qarşılıqlı əlaqələrimiz, həmçinin regional inkişaf üçün çox mühümdür", - deyən ölkə başçımız qarşılıqlı yeni biznes layihələrini həyata keçirmək məqsədilə şirkətləri ölkəmizə dəvət edib.

Həmçinin, iki ölkə arasında təhsil sahəsində də əməkdaşlıq edilir. Azərbaycan və Bolqarıstan arasında tələbə mübadiləsi proqramları və ortaq təhsil layihələri var. Bu proqramlar iki ölkə arasında təhsil sahəsində əməkdaşlığın gücləndirilməsinə kömək edir.