Avropanın enerji təhlükəsizliyində Azərbaycanın rolu və əhəmiyyəti böyükdür. Ölkəmiz müstəqilliyinin bərpasından sonra iqtisadi sahədə böyük uğurlar əldə etdi. İstər neft sahəsində, istərsə də qeyri-neft sahəsində böyük dövlətlərlə kontraktlar, müqavilələr bağlandı. Azərbaycan "Əsrin müqaviləsi" kimi möhtəşəm, tarixi addımı atdı. Onu da qeyd etmək yerinə düşər ki, 1901-ci ildə dünya neftinin 50 faizini ölkəmiz hasil edib. Bu baxımdan da Azərbaycan bütün dövrlərdə dünyanın diqqət mərkəzində olub. İndi Azərbaycan dövləti dünyada etibarlı tərəfdaş kimi də öz sözünü deyir.
Bu gün ölkəmiz mühüm enerji istehsalçısı kimi dünya miqyasında nüfuzunu artırmaqdadır. Azərbaycanın xarici siyasətinin ən vacib istiqamətlərindən birini enerji siyasəti təşkil edir. Ölkə öz daxili enerji təhlükəsizliyini təmin etməklə yanaşı, digər dövlətlərin də enerji təhlükəsizliyinə böyük töhfələr verir. Bu baxımdan, dövlətimiz zəngin enerji ehtiyatlarını xarici bazarlara çıxarmaq məqsədilə mühüm addımlar atmışdır. Ölkəmizin neft sahəsində böyük dövlətlərə verdiyi ən mühüm töhfələrdən biri də İkinci Dünya müharibəsi zamanı olmuşdur. Azərbaycan Sovet İttifaqının neft təchizatının ümumi həcminin 70 faizdən çoxunu təmin edərək faşizm üzərində qələbədə mühüm və vacib rol oynamışdır.
Azərbaycan nəhəng dövlətlərin də təmsil olunduğu bir çox iri enerji layihələrinə qoşulmuşdur. İndi Azərbaycan Avropanın neft və qazla təminatında önəmli yer tutur. Ölkəmiz həm də Avropa ölkələri üçün etibarlı tərəfdaşdır. Belə tərəfdaşlıqların ən vacib tərəflərindən biri də ondan ibarətdir ki, ölkələr təkcə iqtisadi sahədə əlaqələr qurmur, eyni zamanda bu ölkələri dostluq əlaqələri də birləşdirir.
Hələ 1994-cü ildə Azərbaycan dünyanın nəhəng neft şirkətlərinin də cəlb olunduğu "Əsrin müqaviləsi"ni imzalamaqla Xəzər dənizinin resurslarını və zəngin təbii ehtiyatlarını beynəlxalq aləmə təqdim etdi. Bu sahədə atılan ilk ən böyük uğurlardan biri də Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru kəmərinin tikilməsi idi. Bu kəmər vasitəsilə Xəzər dənizi ilə Aralıq dənizləri birləşdirildi. Nəticədə, Azərbaycan tranzit ölkə kimi də etibarlılığını nümayiş etdirdi.
Son zamanlar dünyada baş verən müharibə və münaqişələr fonunda Avropada təbii qaza tələbatın daha çox olduğu bir vaxtda Azərbaycan öz aktuallığını artırır. Dünyanın qaza olan tələbatını ödəyəcək ölkələrdən biri də Azərbaycandır. Aparılan məqsədyönlü işlər nəticəsində yaxın gələcəkdə ölkəmiz Avropaya ixrac etdiyi qazın həcminin 20 milyard kubmetrə çatdırılmasını nəzərdə tutur. Yəni 2027-ci ilə kimi Avropaya gedən qaz təchizatını 2 dəfə artırmağı planlaşdırır.
Son illər dünyada bərpa olunan enerjidən istifadəyə üstünlük verilir. Sənayenin sürətlə inkişafı ətraf mühitin çirklənməsinə səbəb olduğu üçün çıxış yolu kimi alternativ enerjidən istifadəyə üstünlük verilir. Bu səbəbdən də bərpaolunan enerjidən geniş şəkildə istifadə istiqamətində mühüm addımlar atılır. Azərbaycan zəngin neft-qaz ölkəsi olmaqla bərabər, gələcəyin enerji təminatını alternativ mənbələrdə axtarır. Bu baxımdan, ölkəmiz yaşıl enerjinin dünya bazarlarına və Avropaya çıxışını planlaşdırır. Zəngəzur dəhlizinin yaradılması Asiyanı Avropa ilə təkcə nəqliyyat deyil, enerji sahəsində birləşdirmək imkanlarına malikdir. Bu enerjinin Zəngəzur dəhlizi ilə Naxçıvana, oradan isə Türkiyəyə və Avropaya ötürülməsi istiqamətində artıq işlər gedir. "Cəbrayıl" enerji qovşağının yaradılması da bu işin mühüm tərkib hissəsidir. Yaşıl enerji potensialı ilə zəngin Qarabağ bölgəsi Avropa ölkələri üçün həm də yeni enerji zonasıdır.
Ramidə YAQUBQIZI,
"Respublika".
