Azərbaycan ilə Pakistan arasında diplomatik münasibətlərin zəngin tarixi var. Hər iki dövlət mədəni, siyasi, iqtisadi və humanitar inkişafın mühüm aspektlərində bir-birini dəstəkləyir. Bakı ilə İslamabad arasında ikitərəfli münasibətlər və strateji tərəfdaşlıq yüksələn xətlə inkişaf edir və regionda sülhə töhfə verir. Diplomatik əlaqələr 1992-ci il iyunun 9-da qurulub. Pakistanın Azərbaycandakı səfirliyi 1993-cü il martın 12-də, Azərbaycanın Pakistandakı səfirliyi isə 1997-ci il avqustun 24-də açılıb.

Azərbaycan 1918-ci ildə müstəqilliyini əldə etməklə müsəlman dünyasının ilk Demokratik Respublikasına çevrildi. 1991-ci ildə müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra Azərbaycan istər sosial-iqtisadi həyatda, istərsə də hərbi-siyasi sahədə böyük təlatümlər dövrünə qədəm qoydu. Və yalnız 1993-cü ildə ulu öndər Heydər Əliyev xalqın təkidli xahişi ilə hakimiyyətə ikinci dəfə qayıtdıqdan sonra dövlətçiliyimiz xilas oldu, ölkə hərc-mərclik və xaosdan qurtularaq tarixinin ən möhtəşəm dövrünə daxil ola bildi. Məhz ümummilli liderin əvəzsiz xidmətləri sayəsində bir çox ölkələrlə, xüsusilə də Pakistanla münasibətlər keyfiyyətcə yeni mərhələyə yüksəldi.

Azərbaycan və Pakistan son 31 il ərzində həmişə qarşılıqlı faydalı əməkdaşlığa söykənən münasibətlər nümayiş etdirib, iki ölkə ən yüksək və nüfuzlu beynəlxalq platformalarda bir-birini dəstəkləyib. Bu əməkdaşlıq diplomatik müstəvidən iqtisadi sahəyə, hərbidən humanitar sferalara qədər bütün istiqamətləri əhatə edir. Hər iki dövlət bir-birinin ərazi bütövlüyünü birmənalı şəkildə dəstəkləyir. Bunu Pakistanın Xocalı soyqırımını tanıması, İslam Respublikasının keçmiş Dağlıq Qarabağ münaqişəsində Azərbaycanın ədalətli mövqeyindən çıxış etməsi və ya Kəşmir problemi kimi sahələrdə görmək olar. Xüsusilə qeyd edilməlidir ki, Müzəffər Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə rəşadətli ordumuzun erməni işğalçılarını darmadağın etdiyi 44 günlük Vətən müharibəsində Pakistan da qardaş Türkiyə qədər Azərbaycanın yanından oldu, siyasi-mənəvi dəstəyini nümayiş etdirdi.

Azərbaycan və Pakistan belə nadir dövlətlər sırasındadır ki, onların əsas maraqları insanların yaşayış səviyyəsinin yüksəldilməsi, fundamental hüquqların müdafiəsi, yüzilliklər ərzində formalaşmış milli-mənəvi dəyərlər sisteminin qorunub saxlanılması və inkişaf etdirilməsi, eləcə də iqtisadiyyatını və hərbi qüdrətini gücləndirməkdir. Azərbaycan və Pakistan arasında əlaqələr yalnız strateji tərəfdaşlıqdan ibarət deyil - ölkələrimiz mədəniyyət, iqtisadiyyat və diplomatiya sahələrində də uğurlu əməkdaşlıq edir. Azərbaycan və Pakistan cəmiyyətləri bir-biri ilə əlaqələri inkişaf etdirir və qarşılıqlı surətdə humanitar yardımlar göstərir. Pakistan Türkiyədən sonra Azərbaycanın müstəqilliyini tanıyan ikinci ölkədir. Azərbaycanın Pakistanla əlaqələri sarsılmaz və möhkəmdir.

Hər iki dövlət müxtəlif beynəlxalq platformalarda, məsələn, BMT-də əməkdaşlıq edir. Azərbaycan və Pakistan xüsusilə iqtisadi və hərbi sahədə əməkdaşlıq üçün böyük potensiala malikdir. Ölkələrimiz həm də İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT) və İslam Konfransı Təşkilatının (İƏT) üzvüdür. Hər iki ölkənin dövlət və hökumət başçıları arasında tez-tez qarşılıqlı səfərlər olur. Belə səfərlərin birində, 2015-ci ildə Pakistan Prezidenti Məmnun Hüseyn Azərbaycanın birinci xanımı Mehriban Əliyevaya Pakistanın ali dövlət mükafatı olan "Hilal-e-Pakistan" ordenini təqdim edib.

Azərbaycan və Pakistan müstəqillik əldə etdikdən sonra fövqəladə təhlükəsizlik problemləri ilə üzləşib. Azərbaycan 2020-ci ilə qədər Ermənistan tərəfindən Qarabağ və ətraf yeddi rayonun işğalına məruz qalmışdı, Pakistanın isə Hindistanla Kəşmirə görə ərazi münaqişəsi hələ də davam edir. Bu keçmiş və mövcud problemlər, gərginliklər hərbi potensialın inkişafına diqqət yetirməyi tələb edir. Beləliklə, hərbi əməkdaşlığın gücləndirilməsi hər iki dövlətin strateji maraqlarına uyğundur. Pakistan və Azərbaycan arasında müvafiq sazişlə təmin edilən hərbi əməkdaşlıq birgə hərbi təlimlərin keçirilməsini nəzərdə tutur. Bu saziş çərçivəsində Azərbaycanın Hərbi Dəniz Qüvvələri Pakistanda Ərəb dənizində keçirilən çoxmillətli - 2013 hərbi dəniz təlimlərində dəfələrlə iştirak edib.

Azərbaycan və Pakistan hərbi sektorun gücləndirilməsi məqsədilə 2014-cü ildə ikitərəfli hərbi əməkdaşlıq sazişi imzalayıb. Sənəd 2015 və 2016-cı illərdə yenilənib. Ölkəmiz Pakistanın JF-17 qırıcı-bombardmançı təyyarələrinin alınmasına ciddi maraq göstərir. Hazırda Azərbaycan SU-25, MiQ-21 və MiQ-29 ilə silahlanıb, həmçinin Pakistandan on "Super Mushak" təlim təyyarəsi alıb. Birgə Əməkdaşlıq İşçi Qrupunun iclasları zamanı hər iki dövlət mövcud təhlükəsizlik vəziyyəti və hərbi əməkdaşlığın gələcəyini müzakirə edirlər.

Hazırda hər iki ölkə müdafiə sənayesi sahəsində əməkdaşlığı genişləndirir. Həm Azərbaycanın, həm də Pakistanın birgə hərbi təlimlər keçirmək planları iki ölkənin maraqlarına cavab verir. Ölkələr müvafiq olaraq öz regionlarında mühüm əhəmiyyət kəsb edir və mövcud əməkdaşlıq səviyyəsini daha da yüksəltmək və dərinləşdirmək niyyətindədirlər.

İqtisadi sahəyə nəzər salsaq, ölkələrimizin qarşılıqlı ticarəti genişləndirmək potensialına malik olduğu şübhə doğurmur. Bu isə o deməkdir ki, turizmin inkişafının da stimullaşdırılmasına ehtiyac var. Hər iki ölkənin iqtisadi əlaqələri inkişafına biznes sektorunu cəlb etmək üçün də böyük imkanları var. Pakistan ölkələr arasında iqtisadi və ticarət əlaqələrinin yaxşılaşdırılmasına kömək etmək baxımından regiona önəm verir. Çin-Pakistan İqtisadi Dəhlizi kimi meqalayihədən danışan Pakistan Azərbaycanı da bu layihəyə cəlb etməyi düşünür. Bununla da ölkəmiz öz məhsullarını Çinə ixrac edə biləcək, həm Asiyadan Avropaya, həm də əksinə, bir növ qapıya çevriləcək. Bununla yanaşı, Azərbaycan və Pakistan arasında ötən ildən etibarən birbaşa müntəzəm uçuşların təşkil edilməsi böyük önəm daşıyır. Ölkələr arasında ticarətin inkişafı üçün mövcud olan böyük potensialın reallaşdırılması istiqamətində bu, mühüm şərtlərdən biri kimi dəyərləndirilir. Həmçinin, Azərbaycan və Pakistanın biznes sektoru tərəfindən effektiv əməliyyatlar üçün bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olmasını da şərtləndirir.

Dövlət və biznes sektorlarında imkanlar barədə məlumatlılığın yaradılması istiqamətində də vacib işlər görülür. Ticarət palatalarının səmərəli fəaliyyəti iqtisadi əlaqələrin möhkəmlənməsində böyük rol oynayır. Hər iki dövlətin bir-biri ilə azad ticarət əlaqələrini genişləndirməsi də məşğulluğun artırılmasına, eləcə də istehsal xərclərinin azaldılmasına və bazarın genişləndirilməsinə kömək edir. Azərbaycan və Pakistan gələcəkdə həyata keçirilməli olan bir sıra anlaşma memorandumu imzalayıb.

Göründüyü kimi, Azərbaycan-Pakistan münasibətləri bir tərəfdən iki ölkənin maraqlarına xidmət edir, digər tərəfdən də hər iki regionda dayanıqlı sülhün və əməkdaşlığın təmin edilməsinə mühüm töhfələr verir. Bu isə o deməkdir ki, ölkələrimiz arasında münasibətlər strateji tərəfdaşlıqdan da yüksək dəyərlərə söykənir.

Emin QASIMOV,

"Respublika".